Boeren welkom in natuurgebied, mits ze zich aan de regels houden

In het Doode Bemde natuurreservaat in Vlaanderen, België, wordt een innovatieve aanpak getoond om de effecten van extreem weer te bestrijden en tegelijkertijd voldoende betaalbaar voedsel te produceren1. Het reservaat is opgezet door idealistische natuurbeschermers die lokale boeren overtuigden om hun land te verkopen. In ruil daarvoor mochten de boeren het natuurgebied blijven gebruiken, maar met enkele strikte voorwaarden1:

1. Ze mochten hun koeien laten grazen in het reservaat.
2. Ze konden specifieke percelen blijven bewerken.
3. Ze mochten gras maaien om hooi te maken, maar alleen op specifieke tijden.
4. Ze moesten afzien van pesticiden en alleen natuurlijke meststoffen gebruiken1.

Hoewel het reservaat oorspronkelijk bedoeld was om de biodiversiteit in het gebied te bevorderen, speelt het nu een cruciale rol bij het beperken van de catastrofale overstromingen die eeuwenlang de nabijgelegen stad Leuven en haar ongeveer 100.000 inwoners teisterden1. Deze hybride benadering kan een effectief model zijn om te volgen als er meer ruimte in Europa moet worden teruggegeven, aangezien het land langs rivieren in landelijke gebieden vaak wordt bezet door boerderijen en politiek invloedrijke boeren die anders misschien terughoudend zouden zijn om hun percelen op te geven1.

Europese landbouw en klimaatverandering

De landbouw speelt een belangrijke rol in de Europese Unie sinds de oprichting ervan, en de EU voorziet boeren van miljarden euro’s aan subsidies om ervoor te zorgen dat goedkoop voedsel beschikbaar is voor alle Europeanen2. In de afgelopen jaren is de prioriteit echter verschoven van voedselproductie naar ambitieuze milieubeleidsmaatregelen, zoals het verminderen van broeikasgasemissies, het herstellen van natuurlijke gebieden en het beperken van het gebruik van pesticiden2. Om klimaatneutraliteit tegen 2050 te bereiken, zal de landbouw moeten veranderen2.

Beperkingen van landbouw en natuurbehoud

Hoewel het Doode Bemde natuurreservaat een model biedt voor het verzoenen van landbouw en natuur, onthult het ook enkele beperkingen van een dergelijke co-existentie1. Het behoud van water in het reservaat kan de gevolgen van droogte verminderen, maar de cyclische overstromingen die nu plaatsvinden, maken een groot deel ervan ongeschikt voor landbouw1. Bovendien is het landbouwwerk dat wordt gedaan minder efficiënt dan voorheen, met boeren die alleen toegang hebben tot bepaalde percelen op bepaalde tijden1.